Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου χοροστάτησε στην Ακολουθία του Όρθρου και προεξήρχε στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία την Κυριακή προ των Φώτων, 5 Ιανουαρίου 2025, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός.
Κατά την απόλυση της Θείας Λειτουργίας ο Σεβασμιώτατος τέλεσε Ιερό Μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Μακαριστού Προκατόχου του, Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κυρού Κοσμά, με αφορμή την συμπλήρωση τριών ετών από της προς Κύριον εκδημίας του.
Τον θείο λόγο κήρυξε ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρ. Νικόλαος Σταμάτης, Προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.
Αμέσως μετά την Θεία Λειτουργία, ο Μητροπολίτης κ. Δαμασκηνός τέλεσε την Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού, σύμφωνα με την τάξη της Εκκλησίας.
Κατόπιν μετέβη στην Λέσχη Φρουράς Αξιωματικών Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου για να ευλογήσει την βασιλόπιττα του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Αιτωλοακαρνανίας, ευχόμενος σε όλους καλή χρονιά, με υγεία και δύναμη.

Ακολουθεί η επιμνημόσυνη ομιλία του Πρωτοπρ. Νικολάου Σταμάτη:

«Εν γαρ τη προλαβούση Εορτή νήπιόν σε είδομεν, εν δε τη παρούση τέλειόν σε ορώμεν, τον εκ τελείου τέλειον επιφανέντα Θεόν ημών».

Σεβασμιώτατε πάτερ και Δέσποτα,
Σεβαστοί πατέρες,
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,

Φτάνουμε στο τέλος του αγίου Δωδεκαημέρου, όπου εορτάσαμε τα μεγάλα γεγονότα της θείας οικονομίας. Ο Ιησούς Χριστός συγκαταβαίνει και γίνεται άνθρωπος «εαυτόν εκένωσεν μορφήν δούλου λαβών», «ίνα Θεόν τον άνθρωπον απεργάσηται», όπως αναφωνεί ο Μέγας Αθανάσιος. Η άκρα ταπείνωσις του Κυρίου δεν φαίνεται μόνο στον σταυρικό θάνατό του, αλλά και στη γέννησή του στο σπήλαιο της Βηθλεέμ. «Τι γαρ ευτελέστερον σπηλαίου; Τι δε ταπεινότερον σπαργάνοις;». Άφησε την δόξα του ουρανού και χωρίς να παύσει να είναι Θεός, περιεβλήθη την πτωχεία και την αδοξία της γης.
Οκτώ ημέρες μετά την κατά σάρκα γέννησή Του, λαμβάνει την Περιτομή. «Χριστού περιτμηθέντος, ετμήθη ο νόμος και του νόμου τμηθέντος, εισήχθη χάρις», δηλ. με την περιτομή του Κυρίου καταργήθηκε ο ιουδαικός νόμος και με την κατάργηση του νόμου εισήχθη η χάρις, λέει ο Άγιος Ανδρέας Ιεροσολύμων. Και σήμερα «Επεφάνη η χάρις του Θεού, η σωτήριος πάσιν ανθρώποις». Ο Χριστός κατέρχεται στα ρείθρα του Ιορδάνου για να αγιάσει την φύση, η οποία «συστενάζει και συνωδίνει άχρι του νυν». Σήμερα ο Χριστός μαρτυρείται από τον Πατέρα και βεβαιούται από το Άγιο Πνεύμα. Εορτάζουμε την Θεοφανεία του Κυρίου, καθώς ο ίδιος ο τρισυπόστατος Θεός φανέρωσε την θεότητα του Δευτέρου Προσώπου του.

Κι ενώ το άγιο Δωδεκαήμερο μας φέρνει μπροστά μας μεγάλα και παράδοξα γεγονότα, για την τοπική μας Εκκλησία το άγιο Δωδεκαήμερο του έτους 2021 έσπειρε θλίψη στις καρδιές μας. Την 3η Ιανουαρίου κυκλοφόρησε αστραπιαία η είδηση ότι ο πατέρας μας, ο Επίσκοπος Αιτωλίας και Ακαρνανίας Κοσμάς, τέθνηκε. Η σύντομη ασθένεια τον οδήγησε στο επίγειο τέλος του. Έφυγε γρήγορα σαν να επειγόταν να φτάσει στη βασιλεία των ουρανών. Τα χείλη όλων των πνευματικών του παιδιών αλλά και όλου του ποιμνίου του, σιώπησαν αμέσως. Τα μάτια βούρκωσαν, η καρδιά σχίσθηκε.«Τι τούτο; σήμερον σιγή πολλή εν τη γη· σιγή πολλή και ηρεμία… ότι ο Επίσκοπος ημών Κοσμάς υπνοί». Ο πατήρ ημών Κοσμάς κεκοίμηται. Πόνος βουβός και ασύλληπτος. Και αμέσως έρχεται η δεύτερη σκέψη να προσθέσει θλίψη στη θλίψη μας: Πως θα δούμε τον πατέρα μας; Δεν θα πάρουμε την ευχή του;-οι συνθήκες τότε ήταν ιδιαίτερες. Δεν θα δούμε την οσιακή μορφή του; Ο πόνος γίνεται μεγαλύτερος και αφόρητος. Ήλθε η ώρα της εξοδίου ακολουθίας. Η Ελλαδική Εκκλησία παρούσα. Σύμπας ο κλήρος και ο λαός της Μητροπόλεως πενθηφορούντες και κλαίοντες. Κατά την εξόδιο ακολουθία ο πατέρας μας έκειτο στο κέντρο του ναού, κάτω από τον πολυέλαιο, μα κανείς μας δεν μπορούσε να ασπαστεί το χεράκι του. Λες και όλα προσπαθούσαν να σκεπάσουν αυτό που πραγματικά ήταν ο πατέρας μας, να σκεπάσουν την αγιοσύνη του. Κι όμως ο λαός που ήξερε, ο λαός που τον έζησε από κοντά, προέπεμψε τον πατέρα μας στην τελευταία του κατοικία συνοδεύοντάς τον με την ιαχή «άγιος». Στη συνείδηση του λαού ο πατέρας μας είναι άγιος. Ναί, άγιος καθώς σε όλη του τη ζωή ποθούσε να ακολουθήσει «τοις ίχνεσι του Χριστού» και επεδίωκε την αγιότητα, όχι μόνον για εκείνον αλλά και για όλους εμάς. Όταν με περισσό ζήλο και περισσό θάρρος του λέγαμε να ευχηθεί να αφιερωθούν τα παιδιά μας στην Εκκλησία, εκείνος απαντούσε χαμογελώντας: «Να εύχεσθε να γίνουν πρώτα άγιοι και όλα τ’ άλλα ακολουθούν». Με απλότητα και ταπείνωση μας υπενθύμιζε τον σκοπό της υπάρξεώς μας·«άγιοι γίνεσθε ότι εγώ άγιος ειμί». Εκείνος πόθησε την αγιότητα και κατάφερε να την κερδίσει με πολύ ιδρώτα, ιδρώτα πολύ.

Αυτός ο ιδρώτας πότισε τα χώματα της Αιτωλοακαρνανίας και βλάστησε καρπούς πνευματικούς. «Οι σπείροντες εν δάκρυσι εν αγαλλιάσει θεριούνται» κι ο πατέρας μας έσπειρε τον λόγο του Θεού με πολλές θλίψεις και ταπεινώσεις. Όργωσε ολόκληρη την Μητρόπολη από ακρο σε άκρο, με μια δερμάτινη τσάντα στο χέρι και με μεταφορικό μέσον το λεωφορείο της γραμμής, χωρίς αντίρρηση, χωρίς διαμαρτυρία. Ευχαριστία για εκείνον ήταν η αγάπη του λαού της Αιτωλοακαρνανίας που τον περίμενε με ανυπομονησία για να ακούσει το πύρινο κήρυγμά του και όταν έφευγε από κοντά του, τον παρακαλούσε να μην τους ξεχάσει. Αυτή η ταπεινή εικόνα του πατέρα μας δεν μας φέρνει στο νού εικόνες από τον βίο του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς και του μακαριστού Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης, κυρού Αντωνίου, επίσης αγίου επισκόπου;
Η αγιότητα, αδελφοί μου, έχει κοινά σημεία και διαφορετικούς δρόμους. Η αγιότητα σμιλεύεται με κόπο και πόνο, μέσα στην ταπείνωση και την αφάνεια. Ώσπου έρχεται ο Κύριος και βγάζει από την αφάνεια τους εκλεκτούς του και τους αναβιβάζει στον αρχιερατικό Θρόνο, όχι για να απολαύσουν δόξα, αλλά για να ταπεινωθούν ακόμα περισσότερο και συνεπώς να λάμψει ακόμα περισσότερο η αγιότητά τους. «Ου καίουσι λύχνον και τιθέασιν αυτόν υπό τον μόδιον, αλλ’ επί την λυχνίαν, και λάμπει πάσι τοις εν τη οικία».

Το επισκοπικό γραφείο γίνεται τώρα ορμητήριο πνευματικών οραμάτων. Πνευματικές ευκαιρίες οργανώνονται για όλες τις ηλικίες. Η πνευματική ζωή ανθίζει και στέλνει το ευωδιαστό άρωμά της προς όλες τις κατευθύνσεις. Θείες Λειτουργίες τελούνται καθημερινά «για να αγιάζεται ο τόπος», όπως ο ίδιος έλεγε και καλούσε τον φιλόχριστο λαό να συμμετέχει. Το επισκοπικό του γραφείο γίνεται το φρέαρ του Ιακώβ, όπου κάθε διψασμένη ψυχή σπεύδει να ξεδιψάσει στον παρηγορητικό, συμβουλευτικό, πατρικό λόγο του πατέρα μας. Όλη την ημέρα έβλεπε ανθρώπους και τους ανακούφιζε και αυτό συνεχιζόταν και στο σπίτι του. Η πατρική του έγνοια ήταν τόσο χαρακτηριστική σε αυτόν, ώστε αμέσως εκμηδένιζε την απόσταση ανάμεσα στον ίδιο και τον άλλον άνθρωπο. Ήταν πατέρας όχι μόνο για τα πνευματικά του παιδιά, αλλά για όλους. Και σαν πατέρας νοιαζόταν για τον καθένα σαν να ήταν μοναδικός γι’ αυτόν. Ποιος από εμάς δεν έλαβε τηλεφώνημα από τον πατέρα Κοσμά για την καλή πρόοδο στα μαθήματά του; Ποιος δεν δέχθηκε συγχαρητήρια από τον πατέρα Κοσμά για την επιτυχία του στις εξετάσεις; Ή για τον ευλογημένο γάμο που έκανε; Ή για ποιόν δεν λυπήθηκε ο πατήρ Κοσμάς όταν πληροφορούταν τις δυσκολίες που βιώνε; Και τότε ο λόγος του, άλατι ηρτυμένος, γινόταν βάλσαμο στις ψυχές μας και μας έδινε φτερά να πετάξουμε στα ουράνια, γιατί μας θύμιζε ότι οι δοκιμασίες και οι πειρασμοί αποτελούν διαβατήρια για τον ουρανό.

Όταν του λέγαμε να προσέξει την υγεία του, εκείνος αντέτεινε ότι αυτή είναι η διακονία του. Πραγματικά βίωνε τον παύλειο λόγο «ζω δε ουκέτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός». Οι καθημερινοί του ρυθμοί ήταν υπερβολικοί, όμως αντλούσε δύναμη από τον Αναστημένο Κύριο. Δεν άφηνε ακολουθία του νυχθημέρου που να μη την τελέσει κι ας ήταν κουρασμένος. Μία η ώρα το βράδυ φορούσε πετραχήλι για να τελέσει το Απόδειπνο. Η κοινωνία με τον Θεό τον ξεκούραζε και του έδινε δύναμη να συνεχίσει την διακονία του.

Η επισκοπική του θητεία δεν ακτινοβολούσε λάμψη και μεγαλοσύνη. Ήταν ιεροπρεπής με μεγαλοπρέπεια, μεγαλοπρεπής με ιεροπρέπεια. Ο,τι αφορούσε στην πνευματική ζωή ήταν σοβαρό γι’ αυτόν, γι’ αυτό και δεν επέτρεπε να αστειευόμαστε με εκκλησιαστικά πράγματα. Αυτό τον έκανε να θεωρείται από πολλούς αυστηρός, ο ίδιος όμως δεν άφηνε να αμβλύνεται το πνευματικό του κριτήριο για την αγάπη του κόσμου. Προτιμούσε να γίνεται «μωρός διά Χριστόν» παρά να συσχηματίζεται «τω αιώνι τούτω». Είχε επίγνωση της αρχιερατικής του αποστολής, γι’ αυτό φρόντιζε να κρατά ψηλά την πίστη και να ορθοτομεί τον λόγον της αληθείας. «Επόμενος τοις αγίοις πατράσι» φρόντιζε κάθε λόγος του, κάθε ενέργειά του να στηρίζεται στη σοφία των πατέρων της Εκκλησίας μας. Πατέρας με πατερικό φρόνημα, δεν υποχωρούσε στην εκκοσμίκευση που χαρακτηρίζει την σύγχρονη εκκλησιαστική ζωή, αλλά φρόντιζε να μας μπολιάσει όλους με το γνήσιο ορθόδοξο πνεύμα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δέχεται επικρίσεις και υποτιμήσεις από πολλούς, κι αυτά τον πίκραιναν πολύ. Όμως ουδέποτε κατηγόρησε κανέναν, αλλά με καρτερικότητα ανέβαινε τον δικό του Γολγοθά. Και όταν ο Γολγοθάς του έφτασε στο αποκορύφωμα, ο Θεός τον κάλεσε κοντά Του, για να μην βλαφτεί άλλο ο εκλεκτός του Θεού από τις μεθοδείες του ανθρωπάρεσκου κόσμου τούτου.

Αδελφοί μου,
«Επεδήμησε Χριστός τω κόσμω εις σωτηρίαν, και μετ’ αυτόν εβλάστησαν οι καρποί της Εκκλησίας». Και τοιούτος ευκλεής καρπός, ο μακαριστός μητροπολίτης, κυρός Κοσμάς.

Η τιμή και η ανάμνησις της κοιμήσεως του στάθηκε η αιτία της σημερινής συνάξεώς μας εδώ στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγ. Σπυρίδωνος. Σήμερα, είμαστε εδώ όχι με θλίψη και στενοχωρία, αλλά με χαρά. Ο πατέρας μας πέρασε από τα φθαρτά στα άφθαρτα, από τα πρόσκαιρα στα αιώνια. Άρα και η δική μας λύπη εις χαράν μεταποιηθήσεται. Ο πατέρας μας άγγιξε την αιωνιότητα, χαίρεται στους κόλπους του Αβραάμ. Έμείς κατ’ άνθρωπον λυπούμαστε γιατί έφυγε…Μα τι λέγω; Μπορεί εκείνος που είναι όλος χριστός να φύγει; Μπορεί εκείνος που ζούσε μόνον για τον Χριστό να φύγει; Τώρα είναι πιο κοντά μας από ποτέ! Τώρα δεν χρειάζεται να περιμένουμε με τις ώρες στο εξομολογητάριο για να τον δούμε! Τώρα δεν χρειάζεται να τον καλούμε στο τηλέφωνο κι εκείνο να μιλάει συνέχεια! Τώρα δεν χρειάζεται να τον περιμένουμε κι εκείνος να αργεί γιατί κάποια ψυχή τον άρπαξε για να λάβει την παρηγορία του! Τώρα μιλάμε μαζί του μυστικώ τω τρόπω, μυστηριακά, μέσω προσευχής. Κι εκείνος μας ακούει και προσεύχεται για την σωτηρία μας.

Ας μη λυπούμαστε λοιπόν αδελφοί μου, ως μη έχοντες ελπίδα. Ο πατέρας μας «τον αγώνα τον καλόν ηγώνισται, τον δρόμον τετέλεκεν, την πίστιν τετήρηκε, τον στέφανον της δικαιοσύνης είληφε». Τώρα χρέος μας είναι να αυξήσουμε την παρακαταθήκη που μας κληρονόμησε. Μην απογοητευόμαστε, μην αγωνιούμε, μη θλιβόμαστε! Η ρίζα μας είναι αγία κι εμείς ως καρποί μιάς τέτοιας ρίζας, πρέπει να είμαστε καρποί ευκλεείς, ως ελαία κατάκαρπος, ως άμπελος ευκληματούσα. Σπουδάσωμεν λοιπόν αδελφοί μου, τον βίο του πατρός μας και μιμηθώμεν τα έργα αυτού.Ας θαυμάσουμε του πατρός Κοσμά τας χάριτας! Ας θαυμάσουμε την δόξα των κόπων του! Ας ενθυμούμαστε πάντων των γλυκυτάτων αυτού και ηδίστων διδαχών και ας πράξομεν έργα άξια μετανοίας. Η μετάνοιά μας και ο αγιασμός μας θα είναι για τον ακριβό μας πατέρα το καλύτερο μνημόσυνο και η μεγαλύτερη τιμή.

«Κοσμά του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας, αιωνία η μνήμη»!