Η ΟΡΕΙΝΗ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑ είναι η ευρύτερα γνωστή περιοχή των Κραβάρων. Πιο παλιά, ήταν δύσκολη η προσέγγιση των οικισμών, αν και το φυσικό ανάγλυφο είναι σχετικά πιο ήπιο από αλλού, όχι μακριά μάλιστα. Κύριος λόγος γι’ αυτό η έλλειψη υποδομών, που μέχρι πρότινος χαρακτήριζε την περιοχή. Αυτά όμως πλέον ανήκουν προ πολλού στο παρελθόν. Η Ορεινή Ναυπακτία πλέον, εκτός από την ευκολία πρόσβασης που τη χαρακτηρίζει, διαθέτει μεγάλο αριθμό πολύ καλών καταλυμάτων, ώστε οι επισκέπτες να απολαμβάνουν με άνεση τη διαμονή τους εκεί.

Αναμφίβολα, ο πιο γνωστός και αξιοποιημένος τουριστικά προορισμός είναι η Άνω Χώρα. 10 χιλιόμετρα ασφαλτόδρομου, χωρίζουν την Άνω Χώρα από την Αμπελακιώτισσα, που παλαιότερα ονομαζόταν Κοζίτσα και βρίσκεται κτισμένη σε ύψος 1.000 μέτρων. Σήμερα αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αποδοτίας με έδρα την Άνω Χώρα. Οι κάτοικοί του τον χειμώνα είναι λιγοστοί, όμως το καλοκαίρι παρατηρείται θεαματική αύξηση του πληθυσμού. Ο χώρος που περιβάλλει την Αμπελακιώτισσα είναι πλούσιος σε πυκνή βλάστηση με κυρίαρχα τα έλατα και τις καστανιές. Πραγματικά αποτελεί ένα από τα ομορφότερα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας.

ΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ.

Η ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑ ΕΙΝΑΙ ΓΝΩΣΤΗ για την Ιερά Μονή της που διασώζει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Αμπελακιώτισσας και το χέρι του Αγίου Πολυκάρπου. Πάνω από την Αμπελακιώτισσα, μέσα σε λόφους της Ν.Α. ελατόφυτης πλαγιάς της κορυφογραμμής Αϊ-Λιας, βρίσκεται η ιερά μονή Κοίμησης της Θεοτόκου.

Η μονή ιδρύθηκε το 1456 όπως δηλώνει η πλάκα που είναι πάνω από την πόρτα της μονής, επί ηγουμένου Θεοφίλου.

Σε αυτή βρίσκεται η αγία εικόνα της Θεοτόκου, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, η οποία πρώτα ανήκε στον ναό της Αμπελακιώτισσας, κατόπιν ρίχτηκε στον Πηνειό Ποταμό από τους Τούρκους και κάτω από υπερφυσικές συνθήκες βρέθηκε ανήμερα της Χάρης Της του 1455 μέσα στα κλαδιά μιας γέρικης βελανιδιάς, στον περίβολο του μοναστηριού, που ήταν τότε δασόφυτο. Το δέντρο που βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας σώζεται και σήμερα και τα κλαδιά του σκεπάζουν το Άγιο Βήμα του καθολικού του μοναστηριού.

Στα ιερά του κειμήλια, συγκαταλέγονται και οστά άλλων αγίων καθώς και το σπάνιο έργο τέχνης, ο Επιτάφιος, που κεντήθηκε το 1735 από τη φημισμένη κεντήστρα της Κωνσταντινούπολης, τη Μαριόρα.

ΦΡΟΥΡΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ.

ΣΤΗΝ ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΠΙΣΗΣ το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου που χαρακτηρίζεται από τα θαυμάσια ξύλινα γλυπτά που στολίζουν τους τοίχους του. Μόνιμοι κάτοικοι του χωριού είναι οι δύο ιερείς της Ιεράς Μονής Αμπελακιώτισσας, οι οποίοι καρτερικά και αβασάνιστα στέκουν φρουροί της εκκλησιαστικής και ιστορικής μας παράδοσης.

Η διαχείριση του ναού γίνεται από μία δραστήρια διαχειριστική επιτροπή που εδρεύει στη Ναύπακτο. Η Αμπελακιώτισσα έχει χαρακτηριστεί ως «ιερά κιβωτός της Ναυπακτίας» λόγω των πλούσιων και σπάνιων εκκλησιαστικών της θησαυρών.

ΣΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΚΑΚΑΒΟΥ.

Η ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑ, ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΤΟΠΟΣ ΗΡΕΜΟΣ.

Ένα χωριό που η γύρω του Παρθένα φύση με την πλούσια πανίδα και χλωρίδα του και τις εναλλαγές των χρωμάτων του τοπίου που το περιβάλλει, λειτουργεί σαν ένα πρώτος τάξεως αγχολυτικό για τον επισκέπτη.

Από τη μια μεριά ο άγριος ορεινός όγκος του Τσεκούρα, και την άλλη ο Αϊ-Λιας, πιο ήπιος και καταπράσινος, ατενίζουν από ψηλά, έως και 1.700 μέτρα. Πιο χαμηλά, προς τη μεριά της θάλασσας, το πανέμορφο ποταμάκι ο Κότσαλος, που με τη φιδίσια διαδρομή του διασχίζει το άγριο φαράγγι του Κάκαβου και τη μικρή κοιλάδα του.

Στην πλούσια και πυκνή βλάστηση γύρω και μέσα στο χωριό, όσοι γνωρίζουν, θα βρουν πολλά από τα μοναδικά βότανα της φύσης, ρίγανη, χαμομήλι, τσάι, αγριομάραθο και αρκετά άλλα.

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ.

Ο οικισμός ολοένα και εμπλουτίζεται από παλιά πετρόχτιστα πού ξαναζούν και χαρίζουν εικόνες και μνήμες από τα παλιά.

Οι κάτοικοι είναι άνθρωποι ζεστοί και φιλόξενοι. Πώς να μην είναι άλλωστε, όταν οι ίδιοι έως πριν λίγα χρόνια αποζητούσαν την επαφή με τον…έξω κόσμο.

Για τους πιο παλιούς, οι μνήμες είναι πολλές και παλιές.

Από τα δύσκολα χρόνια, όταν η σκληρή γη, έστρεψε πολλούς στο μισεμό, αλλά και πιο παλιά, με τις μορφές των τριών οπλαρχηγών του 1821: του Λιβέρη Λιβερόπουλου, πρώτου άρχοντα της Αθήνας μετά την Απελευθέρωση, του οπλαρχηγού Πιλάλα και του Βασίλη Μπούσγου, του Νικιταρά της Ρούμελης, όπως τον ονομάζει ο Τάκης Λάππας.